Beweegredenen van grazende koeien

 

Het artikel ‘Beweegredenen van grazende koeien’ verscheen in NRC van 22 juli 2022
Grazende koeien hebben mij altijd gefascineerd. Ik ben met dat beeld groot geworden: zodra ik de stad uit fietste, zag ik een horizon, gras en grazende koeien. Dit beeld zit bij mij, en bij veel andere Nederlanders, ingegraveerd als samenhangend geheel van landelijkheid, weidsheid, natuur en rust. Voor het vee dat er graast en voor hun eigenaren, de boeren, heeft het landschap geen recreatieve betekenis.
Het grazen hangt samen met: melk en vlees produceren. Weilanden bestaan niet voordat er koeien in lopen. Het is het grazen zelf dat het landschap open houdt en de weilanden doet ontstaan. Het grazen in Nederland werd de afgelopen decennia steeds meer overgenomen door machines: het land werd gemaaid, de koeien op stal gevoerd. De koeien kregen kuilgras maar ook maïs en soja. De eiwitrijke melkproductie nam toe.

Wat ik fascinerend vind aan een weiland, is dat het lijkt op een onbeschreven blad, een vel wit papier. Op het moment dat de koeien er komen grazen, vullen zij het in als een schrift of tekening, met hun diversiteit aan bewegingen.
Die bewegingspatronen fascineren mij. Afgelopen weken hebben Ivar van Bekkum en ik een nieuwe serie graaschoreografie-tekeningen gemaakt. Op deze tekeningen leggen wij de graaspatronen van koeien vast, als een soort menselijke en subjectieve gps.
Ik zou wensen dat ons werk ertoe zou inspireren om het landelijk gebied meer vanuit mobiliteit en samenhang te bezien. De mestoverschotten zijn op een andere manier te bezien: de aanvankelijke kringloop van voedsel, mest, gewas, grazen of verbouwen, voedsel, mest enz. is verbroken met de komst van kunstmest, die aan die kringloop wordt toegevoegd. Deze meststoffen zijn voedingsstoffen, die worden toegevoegd maar nergens meer afgevangen. Het systeem barst nu uit zijn voegen. Het landschap lijdt als het ware aan obesitas. Dat wat eerst zo prachtig leek: voldoende groeikracht voor het gewas om mens en vee te voeden, gaat nu de aarde verstikken. Eerst de landerijen, dan de aangrenzende natuurgebieden, dan de rest van het land en uiteindelijke de oceanen. Wat lost het verminderen van de veestapel op specifieke locaties dan eigenlijk op? De wereld gaat er niet van op dieet. De stroom van niet-gerecyclede poep van mens en dier blijft de wereld verstikken. Het stikstofbeleid produceert vooral een onoplosbaar politiek probleem met de beschuldiging van de agrarische sector.
Ondertussen tekenen wij door, om met geduld, nieuwsgierigheid en aandacht ons voortdurend veranderende landschap te blijven bezien.

Was te zien in Museum IJsselstein van 16 juli tot en met 25 september 2022

Zie ook Graaschoreografieën – het boek