In het artikel Kunst als onderzoek? De onderzoekende kunstenaar, gepubliceerd in Krisis, journal for Contemporary Philosophy in uitgave 1 van 2005, werkt filosoof Petran Kockelkoren de theorie van de technische mediatie uit, om vervolgens in dat licht kunstwerken te kunnen analyseren als onderzoeksprojecten van kunstenaars. De tekst van dit artikel is in 2007 in aangepaste vorm gepubliceerd in het boek Mediated Vision van Petran Kockelkoren, gepubliceerd bij NaI uitgevers.
In de tekst hieronder beschrijft hij de werkwijze van Esther Polak (vanaf pagina 54) als het organiseren van een persoonlijke confrontatie met nieuwe mediaties.
AmsterdamREALTIME in de expositie Kaarten van Amsterdam in het Stadsarchief van Amsterdam in 2002.
MILKproject deelnemer wijst naar zijn route om te vertellen welke beslissingen hij daar heeft genomen.
[…] De Nederlandse kunstenares Esther Polak organiseert daarentegen zelf- als Integraal bestanddeel van haar werk – een persoonlijke confrontatie met nieuwe mediaties door toeschouwers aan haar projecten te laten deelnemen. Esther Polak richt zich op onze oriëntatie In de wereld. Zij mengde zich als antropoloog onder wetenschappers, keek door hun microscopen en deed daar verslag van. (in De Groene Amsterdammer), en zij ging op stap met vogelaars en bespiedde de wereld door hun verrekijkers (beschreven in Het lezen is de vijand van het kijken, 2003). In 2002 realiseerde zij in het Stadsarchief van Amsterdam het project AmsterdamREALTIME. In dat project werd aan willekeurige Amsterdammers een GPS (global positioning system) ter beschikking gesteld. Dat is een instrumentje dat via satellietmeting ogenblikkelijk een precieze plaatsbepaling op aarde geeft, tot op enkele meters nauwkeurig. De sporen die de betreffende Amsterdammers in hun dagelijkse bezigheden door de stad trokken, konden realtime op scherm, worden gevolgd. Ze lieten lichtende linten achter. Samen tekenden zij op die manier gedurende de dag de kaart van. Amsterdam. Haar apotheose kreeg dit project toen een deelnemer zijn spoor wiste om opnieuw te beginnen, en. vervolgens een immense duif tekende door geselecteerde straten te bewandelen. Deze deelnemer zag zichzelf als het puntje van een potlood dat hijzelf stuurde door zich in de satellietenblik te verplaatsen.
Het AmsterdamREALTIMEproject kreeg een vervolg in MILK. In het MILKproject werd het GPS tracking device losgelaten op Letlandse melkproducenten. De bedoeling was om de melk te volgen vanaf de individuele koe bij een Letlandse keuterboer naar de melkbus, via de melkinzameling en het melktransport naar de melkfabriek en vandaar verder door Europa, onder andere richting Nederland waar ze in de vorm van kaas wordt verkocht op de markt. Maar al tijdens het voortraject deden zich opmerkelijke herschikkingen van de perceptie voor bij de deelnemers, waarbij moest worden stilgestaan. Geconfronteerd met de geregistreerde beelden van hun eigen stukje melkroute, bleek deze nieuwe vorm van registratie tot emotionele herinneringen en dito reacties te leiden. Mensen zijn gewend foto’s te verzamelen die bijvoorbeeld hun vakantie chronologisch boekstaven. Maar geconfronteerd met een geprojecteerd. GPS- spoor – waarop ook door lijnverdikking duidelijk wordt waar men draalde en vertoefde – biedt een totaal anders gemedieerde ervaring dan foto’s. Gewoontepatronen en gezochte omwegen tekenen zich haarfijn af en worden terugblikkend leesbaar. Het MILKproject toont in zijn eindpresentatie de gefilmde reacties van boeren en melktransporteurs, die naar aanleiding van GPS-beelden verhalen doen over hun verbondenheid met hun streek. Ook In het MILKproject vinden translaties plaats tussen verschillende wijzen van visualisaties van ervaringen. De onderzoekingen van Esther Polak behelzen bovendien een sociaal terugkoppelingsprogramma als onderdeel van het kunstproject zelf, dat mensen in staat stelt zich op nieuwe wijze in de wereld te oriënteren. Dat is een toegevoegde waarde die ik ter afsluiting van mijn Inventarisatie afzonderlijk zal verkennen in de domeinen van de ruimtelijke ordening. […]